We plannen onze dagen tegenwoordig zo vol dat zelfs ‘niets doen’ op de agenda moet staan. Een vakantie? Tot op de minuut ingevuld. Een weekend? Vol afspraken en activiteiten. En toch… soms is het heerlijk om gewoon helemaal niets te doen. Zonder schuldgevoel.
Toch wringt dat vaak. Je zit op de bank, buiten schijnt de zon, en in je hoofd begint een stemmetje: Ga nou iets doen! Een terrasje pakken, die schuur opruimen, met de kinderen op pad… Voor je het weet, voelt je vrije dag als een verloren dag.
De Luiheidsleugen
De Amerikaanse psycholoog Devon Price noemt dit de luiheidsleugen: het idee dat je waarde als mens afhangt van wat je produceert, presteert of meemaakt. We vergelijken onszelf constant met het perfecte plaatje van anderen – gevoed door social media, reclameslogans (Live life to the fullest!) en de overtuiging dat we ons ideale leven kunnen “maken” als we maar hard genoeg ons best doen.
Het gevolg: we voelen een continue druk om méér te doen. Zelfs rust wordt een project. Yoga om te ontspannen (en strakke billen te krijgen), meditatie om productiever te worden, een wandeling om daarna weer “fris” te zijn.
Hoe Vrije Tijd Ook Werk Werd
Vroeger was werk vooral een manier om geld te verdienen voor het échte leven. Nu is het vaak verweven met onze identiteit. We zijn ons werk. Daardoor nemen we niet alleen onze laptop mee naar huis, maar ook de logica van de werkvloer: efficiëntie, doelen, to-do-lijsten. Zelfs vakantie wordt soms een prestatie: zoveel mogelijk zien, doen en meemaken.
Journalist Tom Grosfeld beschrijft in Agendahedonisme hoe hij zijn vader vroeger urenlang zag lummelen met een krant en muziek op de achtergrond. Dat beeld van ontspannen tijdverdrijf ziet hij tegenwoordig zelden. We zijn allemaal aan het optimaliseren, zelfs in onze vrije uren.
Waarom Niets Doen Nodig Is
Rust is geen luxe, het is noodzaak. Ons brein kan niet eindeloos gefocust blijven; afdwalen en dagdromen zijn geen zwakte, maar een ingebouwde herstelmodus. Evolutionair gezien is afgeleid raken handig: je merkt sneller gevaar op. Maar in de moderne wereld betekent het vaak dat we gewoon op zijn.
Als we die signalen negeren en blijven doorgaan, raken we oververmoeid, maken we fouten en verliezen we plezier in ons werk én privéleven.
De Kunst van Lummelen
Hoe ontsnap je aan de productiviteitsdruk? Door bewust ruimte te maken voor niets. Geen planning, geen doel, geen prestatiedruk. Dat kan op allerlei manieren:
- Doe iets volstrekt nutteloos: schilderen met vingerverf, een potje Mario Kart, of een slechte romantische komedie kijken.
- Laat het toeval regeren: loop zonder plan een stad in en kijk waar je belandt.
- Zeg eens ‘nee’: je hoeft niet elk feestje, uitje of highlight af te vinken.
- Herpak de spontane momenten: een strandje ontdekken, in zee rennen en de tijd vergeten – dát zijn vaak de herinneringen die bijblijven.
- Wees mild voor jezelf: als je een ander ziet luieren, denk dan: “Wat ontspant die lekker,” in plaats van “Wat een luilak.”
Weg met het Schuldgevoel
Het moeilijkste is niet het nietsdoen, maar het loslaten van het idee dat je altijd “meer” zou moeten doen. Zelfcompassie helpt: erkennen dat je energie beperkt is en dat herstel net zo belangrijk is als inspanning.
Je hoeft je vakantie niet vol te plannen om hem waardevol te maken. Soms is de mooiste dag er eentje waarop niets volgens plan gaat – of waarop je helemaal géén plan hebt.
Probeer deze zomer: een dag helemaal vrijlaten. Geen afspraken, geen schema, geen verplichtingen. Gewoon kijken wat er gebeurt… of juist niet gebeurt. Je zult merken dat je daar vaak meer energie én plezier uit haalt dan uit een strak volgeplande dag.
