Ondanks strikte veiligheidsnormen en een uitgebreid wettelijk kader blijven ongevallen met machines een groot risico in tal van sectoren. Naar aanleiding van de Werelddag voor Veiligheid en Gezondheid op het Werk publiceerde verzekeraar AXA, in samenwerking met Fedris en inspectiebedrijf Vinçotte, cijfers en benadrukt men de dringende noodzaak om de veiligheid rond machinegebruik verder te versterken.
Ongevallen in cijfers (2023)
- Totaal aantal arbeidsongevallen in België: 132.009
- Ongevallen met machines: bijna 5% van het totaal, o.a. vaste transportbanden, verpakkings- en bewerkingsmachines.
Top 5 machines betrokken bij ongevallen:
- Vaste transportbanden – 14%
- Machines voor conditioneren en verpakken – 13%
- Bewerkingsmachines (snijden, splijten, snoeien) – 9%
- Bewerkingsmachines voor schaven, frezen en slijpen – 9%
- Machines voor materiaalbewerking (breken, vermalen, filteren, scheiden, mengen, kneden) – 7%
Letsels en gevolgen
- 50% van de letsels betreft handen en vingers.
- Jaarlijks gemiddeld 80 voltijdse werknemers langdurig afwezig + gemiddeld 1 dodelijk slachtoffer.
- 30% van de letsels: oppervlakkige wonden, ontwrichtingen of verstuikingen.
- 2% van de ongevallen leidt tot amputaties.
Risicogroepen
Uit analyse blijkt dat:
- Bijna 50% van de machine-ongevallen gebeurt bij werknemers met < 2 jaar anciënniteit.
- 26% betreft werknemers die < 1 jaar in dienst zijn.
- 1 op 8 slachtoffers is jonger dan 25 jaar (gemiddelde afwezigheid: 1 maand).
Oorzaken en context
Een diepteanalyse van 50 ongevallen toont aan dat de meeste incidenten gebeuren:
- Tijdens het bedienen van machines.
- Wanneer medewerkers in de gevarenzone komen (72% van de gevallen), vaak door gebrek aan afscherming of onjuiste procedures.
Men stelde vast dat ondanks Europese veiligheidsvoorschriften veel machines nog steeds belangrijke veiligheidsrisico’s vertonen.
- Meest voorkomende inbreuk: geen of onvoldoende afscherming van bewegende delen (> 30% van alle risico’s).
- Cruciaal: naleving van LOTOTO-procedures (Lockout/Tagout) om operatoren en onderhoudspersoneel te beschermen.
Verantwoordelijkheid en preventie
Volgens de onderzoekers ligt de sleutel in:
- Grondige opleiding en begeleiding van (nieuwe) werknemers.
- Veilig machineontwerp dat is afgestemd op de werkelijke gebruiksomstandigheden.
- Actieve rol van de fabrikant bij het anticiperen op risico’s.
- Preventieadviseur die aankoop, ingebruikname en gebruik opvolgt.
- Indien nodig: advies van erkende experts in machineveiligheid.
De werkgever blijft altijd eindverantwoordelijk voor de keuze, het correct gebruik, onderhoud en veilige werking van alle machines.
