Hoewel het aantal banen in België voorlopig stabiel blijft, komt dat vooral door nieuwe jobs bij de overheid. Experts verwachten de komende maanden meer job verlies in de privésector. “In verschillende sectoren staan collectieve ontslagen op de planning.”
Op het eerste gezicht lijkt de Belgische arbeidsmarkt het goed te doen. In oktober 2024 daalde de werkloosheidsgraad licht tot 5,9%, en het aantal werkenden steeg zelfs lichtjes. Eind september waren er 5,105 miljoen Belgen aan het werk, 2.000 meer dan in juni, volgens cijfers van de Nationale Bank. Grote ontslagrondes, zoals bij Van Hool, lijken voorlopig geen grote impact te hebben.
Toch schuilt er meer achter deze cijfers. Er is een duidelijke verschuiving tussen sectoren. De industrie, die sinds 2014 groeide, verliest nu banen: in één jaar tijd gingen er 9.000 jobs verloren. Ook de IT-sector, die jarenlang bloeide dankzij digitalisering, lijkt stil te vallen. Het aantal IT-jobs blijft steken op 137.000, terwijl de vraag naar digitale oplossingen blijft groeien.
Meer overheidsjobs, minder privébanen
De positieve werkgelegenheidscijfers komen vooral door groei in twee sectoren: de overheid en de zorg. In één jaar tijd kwamen er 6.000 extra overheidsjobs bij en 3.000 in de maatschappelijke dienstverlening. Dit betekent dat minder mensen in de privésector werken, terwijl meer lonen met overheidsgeld worden betaald. Dit zet extra druk op de begroting.
Cijfers van VDAB tonen aan dat de trend in de industrie zich voortzet. In de chemische sector – een van de belangrijkste industriële sectoren – staat het aantal openstaande vacatures op het laagste punt in bijna tien jaar. Ook in de auto-industrie, IT en de grafische sector is het aantal vacatures op een historisch dieptepunt. Daartegenover staat dat het aantal vacatures bij overheidsdiensten wél piekt.
Meer faillissementen en herstructureringen
Wat experts vooral zorgen baart, is de stijging van het aantal faillissementen en herstructureringen. Op dit moment verdwijnen er veel meer jobs door faillissementen dan door collectieve ontslagen. “Voor elke job die verdwijnt door een collectief ontslag, verdwijnen er vier door faillissementen.”
Arbeidsexperts vrezen dat dit nog zal toenemen. Sommige bedrijven hebben geen financiële buffers meer om sociaal verantwoorde ontslagrondes door te voeren. De verwachting is dat het aantal collectieve ontslagen in de eerste helft van 2025 hoog zal blijven en dat dit verschillende sectoren zal treffen.
Hoge loonkosten en energieprijzen als risicofactoren
België is extra kwetsbaar voor job verlies door de combinatie van hoge loonkosten en dure energie. “De automatische loonindexering van 10 à 11% twee jaar geleden heeft bedrijven zwaar getroffen. In andere landen begrijpen ze niet dat je verplicht bent lonen zo sterk te verhogen in moeilijke tijden,” aldus experts.
Specialisten waarschuwen dat als de overheid ingrijpt in alternatieve verloningssystemen zoals cafetariaplannen en warrants, de loonkosten verder zullen stijgen. Dit zou tot nog meer job verlies kunnen leiden. De volgende regering zal deze uitdagingen dus serieus moeten aanpakken.
Gisteren was er een melding van VDAB dat er aanzienlijk minder vacatures werden geplaatst de laatste maanden.
