Pas als we onze gevoelens heel precies kunnen verwoorden, komen we in verbinding met onszelf en anderen, zegt de Amerikaanse hoogleraar Brené Brown.
Ben ik verdrietig of eenzaam? Voel ik boosheid of ben ik eigenlijk ongerust? Dat verschil te kennen is primordiaal.
In haar nieuwe boek Atlas of the heart neemt Brené Brown de lezer mee langs 87 emoties en ervaringen en wat die teweegbrengen. Ze ontdekte namelijk dat veel mensen niet hebben geleerd om hun emoties te onderzoeken en er woorden aan te geven. Ze onderzochtwelke emoties mensen konden herkennen op het moment dat ze die emoties zelf ervoeren en dat waren er slechts drie namelijk blij, verdrietig en boos.
‘Maar achter deze emoties zit een hele wereld aan subtielere gevoelens. Achter verdriet kan bijvoorbeeld teleurstelling, rouw of gemis zitten. En ben je boos of meer geïrriteerd, gefrustreerd, razend of woedend?’
Brown verklaart hierover dat ons gevoelsleven is zeer complex en rijk is. Ze vindt het absurd dat we niet leren daar in nuances over te praten. Volgens Brown heeft het grote gevolgen waarbij we te weinig stilstaan: als je niet kunt verwoorden wat je precies voelt of ervaart, begrijp je jezelf niet goed. En dan kun je ook geen echte verbinding maken met anderen.’
Om goed te kunnen begrijpen wat de gevolgen zijn van het niet kunnen verwoorden van je gevoelens, heeft Brown een analogie bedacht.
‘Stel, je gaat naar de dokter met hevige pijn in je schouder waardoor je niks meer kunt. De dokter vraagt waar het precies pijn doet, maar je mond zit dichtgeplakt met tape en je handen zijn op je rug vastgebonden. Je kunt de pijnlijke plek niet aanwijzen en niet benoemen. Ik kan me goed voorstellen dat je daar wanhopig van wordt.
Voor emoties geldt hetzelfde: als je geen woorden kunt geven aan de storm van gevoelens die door je heen raast, voel je je machteloos.
Totdat er taal is voor dat gevoel. Dát is wat ik voel. Ik voel me niet gewaardeerd op mijn werk of Ik mis mijn vriendin die in een andere stad is gaan wonen. Opeens valt alles op zijn plek. Je begrijpt jezelf en dat geeft innerlijke rust en troost.
Dat veel mensen subtielere gevoelens niet in zichzelf opmerken, verbaast de auteur niet. ‘In onze rationele wereld nemen we emoties gewoon niet zo serieus.
Mensen willen graag geloven dat we cognitieve wezens zijn, die af en toe te maken hebben met dat klotedingetje dat emotie heet. Maar ten diepste zijn we juist emotionele wezens. Alleen hebben we emoties ondergeschikt gemaakt en leven we vooral in ons hoofd.’
Ook willen we sommige emoties liever niet voelen. Uit onderzoek van Harvard-psycholoog Susan David bleek bijvoorbeeld dat een groot deel van de mensen zich schaamt voor ‘negatieve’ emoties als woede, neerslachtigheid of verdriet en ze probeert weg te drukken of te verbergen.
Maar emoties kunnen benoemen en ook toelaten heeft ook veel positieve gevolgen.
Hieronder vind je voorbeelden van emoties die vaak door elkaar worden gehaald
Jaloezie en afgunst
Deze twee emoties worden vaak door elkaar gebruikt, maar volgens Brown is er een belangrijk verschil. Afgunst voelen we als een andere persoon iets heeft wat wij ook zouden willen hebben: golvend lang haar, charisma of een mooie auto. Jaloezie ervaren we als we bang zijn om een relatie die we waarderen kwijt te raken aan iets of iemand anders.
Bij beide helpt het om te bedenken wat er precies aan de hand is: voel ik bewondering voor iets wat een ander kan of heeft? Of gun ik het hem of haar niet? Als ik jaloers ben, wat maakt me dan angstig?
Stress en overweldigd zijn
Stress is dat je ervaart dat je niet aan bepaalde eisen kunt voldoen. Overweldigd zijn is een extreem niveau van stress, zodanig dat je het gevoel hebt niet meer te kunnen functioneren.
Stress op zich is niet zo erg, maar chronische stress is wel ongezond. Voor overweldigd zijn geldt dat je vooral moet realiseren dat je op dat moment niet in staat bent om verstandige besluiten te nemen. De oplossing voor overweldigd zijn? Niets. Als in nietsdoen.
Liefde en gehechtheid
Liefde ligt verraderlijk dicht bij gehechtheid. Maar bij gehechtheid blijf je niet bij iemand omdat je zoveel van die persoon houdt, maar omdat je niet zonder hem of haar kunt.
Compassie en medelijden
Compassie is het liefdevol omgaan met imperfecties, eigenaardigheden en gevoeligheden die onvermijdelijk bij mensen horen. Als je compassie toont, voel je mee en laat je zien dat je de ander begrijpt. Het belangrijk bij compassie is gelijkwaardigheid het is immers een relatie tussen gelijken.
Dat is anders bij medelijden. Als je medelijden met iemand hebt plaats je jezelf als het ware boven de ander. Als we vervallen in medelijden wanneer we met iemand willen meeleven, dan steunen de ander niet maar ontdoen hem juist van zijn waardigheid.
Bronnen: Psychologie Magazine, B. Brown, Atlas of the heart. Mapping meaningful connection and the language of human experience,
